Mechanizmy socjalizacji w procesie podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej

Projekt badawczy finansowany z grantu Narodowego Centrum Nauki, wniosek nr 2013/09/N/HS5/00065.

Kierownik projektu: dr Kamil Ławniczak

Streszczenie

Cel prowadzonych badań/hipoteza badawcza:

Jednym z ważniejszych wyzwań stojących przed studiami europejskimi jest wyjaśnienie procesu podejmowania decyzji w Unii Europejskiej, w tym zwłaszcza w jednej z jej głównych instytucji jaką jest Rada UE. Pośród różnorodnych czynników, które mogą mieć wpływ na ów proces, socjalizacja, czyli przyjmowania przez aktorów funkcjonujących w (międzynarodowym) otoczeniu instytucjonalnym pewnych wspólnych wartości, reguł postępowania itp., jest tym, który dopiero w ostatnim czasie przyciąga zainteresowanie badaczy, co wiąże się z upowszechnianiem w studiach europejskich teorii konstruktywistycznych. Konstruktywiści, podkreślając istotność czynników niematerialnych (idei), utrzymują, że nie sposób zrozumieć ani wyjaśnić procesów decyzyjnych w Radzie bez uwzględnienia mechanizmów socjalizacji.

Podstawowym celem badawczym projektu jest weryfikacja tego stanowiska, poprzez zbadanie wpływu socjalizacji na przebieg i rezultaty podejmowania decyzji w Radzie. Przyczyni się on również do określenia na ile użyteczne może być podejście konstruktywistyczne w studiach nad Unią Europejską.

Hipoteza badawcza brzmi: socjalizacja wpływa na przebieg i rezultaty procesu podejmowania decyzji w Radzie Unii Europejskiej poprzez mechanizmy przyczynowe i stanowiące, których uaktywnieniu sprzyja wielowarstwowa struktura tej instytucji.

Zastosowana metoda badawcza/metodyka

Projekt przyjmuje metodologię jakościową, spójną z konstruktywistycznym podejściem teoretycznym oraz stosowną dla badania poświęconego tożsamościom i ideom. Główną metodą przyjętą w projekcie jest śledzenie procesu (process tracing). Metoda ta służy analizie procesów, następstw wydarzeń i punktów zwrotnych w badanym przypadku w celu sformułowania lub testowania hipotez dotyczących mechanizmów, które mogłyby wyjaśnić ów przypadek. Przeprowadzenie wywiadów, analiza dokumentów, jak również źródła wtórne posłużą do zebrania danych niezbędnych dla skorzystania z tej metody. Dodatkowo, przeprowadzenie krytycznej analizy literatury posłuży ustaleniu odpowiednich ram teoretycznych dla empirycznej części projektu i uogólnieniu płynących z niej wniosków.

Wpływ spodziewanych rezultatów na rozwój nauki, cywilizacji, społeczeństwa

Zastosowanie opisanych wyżej metod w empirycznej części projektu posłuży zweryfikowaniu hipotezy dotyczącej wpływu socjalizacji na podejmowanie decyzji, a tym samym pogłębi zrozumienie tego procesu. Rezultat ten, w połączeniu z refleksją teoretyczną, pozwoli również na wyciągnięcie wniosków co do wartości konstruktywizmu w badaniach dotyczących podobnej problematyki.

Wnioski te mają przełożenie na problem demokratycznej legitymizacji Unii Europejskiej i są tym samym ważne dla rozwoju integracji europejskiej. Podkreślenie czynników społeczno-ideowych i kwestionowanie paradygmatu racjonalistycznego może zainspirować innych badaczy bądź do przyjęcia perspektywy konstruktywistycznej we własnych badaniach lub obrony bardziej materialistycznych wyjaśnień międzynarodowych procesów decyzyjnych. Jest to szczególnie ważne w Polsce, gdzie konstruktywizm przyciągnął jak dotąd stosunkowo niewielkie zainteresowanie.