Metody jakościowe i ilościowe w badaniu organizacji i działania Unii Europejskiej

Projekt badawczy sfinansowany z środków finansowych na prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych oraz zadań z nimi związanych, służących rozwojowi uczestników studiów doktoranckich na rok 2012 na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW.

Kierownik projektu: mgr Kamil Ławniczak

Wykonawcy:

mgr Adrian Gorgosz (Uniwersytet Jagielloński)

mgr Adam Kirpsza (Uniwersytet Jagielloński)

mgr Kamil Mazurek (Uniwersytet Warszawski)

mgr Iwona Miedzińska (Uniwersytet Warszawski)

mgr Justyna Wiśniewska (Uniwersytet Warszawski)

Uzasadnienie realizacji projektu

Mimo takich inicjatyw jak Ogólnopolskie Europeistyczne Warsztaty Metodologiczne dla Doktorantów i Habilitantów, organizowane corocznie od 2010 roku, refleksja na temat metod badawczych w studiach europejskich wydaje się w Polsce wciąż niewystarczająco rozwinięta. Prezentowany projekt stawia sobie za cel wyjście naprzeciw temu deficytowi, w szczególności poprzez ukazanie możliwości oferowanych przez różnego rodzaju ilościowe i jakościowe podejścia, metody i techniki badawcze, ocenę ich mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń związanych z ich stosowaniem.

Problemy metodologiczne wiążą się również z fundamentami teorii oraz zagadnieniami z zakresu filozofii nauki, które również zostaną uwzględnione w projekcie.

Projekt przewiduje wydanie publikacji zawierającej artykuły poruszające wskazane wyżej problemy.

Opis najważniejszych osiągnięć

Najważniejszym osiągnięciem projektu jest publikacja Metody jakościowe i ilościowe w badaniu organizacji i działania Unii Europejskiej pod redakcją kierownika projektu, wydana przez Wydawnictwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych w czerwcu 2013 roku.

Dwa pierwsze rozdziały poświęcone są metodom ilościowym, które, choć zadomowione w socjologii i ekonomii, z trudem upowszechniają się wśród polskich politologów. Adam Kirpsza pokazuje, jakie możliwości w zakresie naukowego wyjaśniania i przewidywania daje regresja logistyczna. Opisuje jej główne założeń i sposoby praktycznego zastosowania oraz podaje przykład zastosowania dotyczący badania wpływu określonych czynników na zaangażowanie ministrów w procesie podejmowania decyzji w Radzie.

Adrian Gorgosz wskazuje natomiast na zastosowania analizy wielopoziomowej, odnosząc się do złożonej struktury Unii Europejskiej. Omawia dwa podstawowe filary metody: analizę wariancji oraz analizę regresji, po czym przedstawia podstawowe elementy modelu dwupoziomowego oraz poszczególne etapy jego tworzenia, jak również szereg przykładów zastosowania tej metody.

W trzecim rozdziale Justyna Wiśniewska zwraca uwagę na specyfikę badań jakościowych, aby następnie zaprezentować wywiad jako technikę zbierania danych nieodzowną dla dociekań tego rodzaju, pozwalającą na pogłębioną analizę podejmowanego problemu. Autorka omawia poszczególne rodzaje wywiadów i różnice między nimi, wskazuje ich mocne i słabe strony oraz prezentuje możliwości zastosowanie tej techniki.

Kamil Ławniczak w kolejnym rozdziale rozważa możliwość wnioskowania przyczynowego na bazie studiów przypadku dzięki metodzie śledzenia procesu (process tracing). Autor opisuje konsekwencje epistemologiczne przyjęcia metody, jej możliwości i ograniczenia, praktyczne aspekty jej stosowania, a także przykłady zastosowania w studiach europejskich.

W piątym rozdziale Iwona Miedzińska zajmuje się metodą prognozowania. Definiuje samo prognozowania, wskazuje na kryteria jego klasyfikacji, wyszczególnia wariant, funkcje i techniki związane z tą metodą. Wskazując również na możliwości i ograniczenia prognozowania w studiach nad Unią Europejską.

W ostatnim rozdziale Kamil Łukasz Mazurek ukazuje instytucjonalizm racjonalnego wyboru oraz instytucjonalizm historyczny, dwa dobrze znane podejścia teoretyczne, jako źródło instrumentów analitycznych, które można zastosować do badania zarówno ponadnarodowych jak i międzyrządowych komponentów UE.

Na zakończenie tomu, oprócz krótkiego podsumowania, odniesiono się do metateoretycznych uwarunkowań stosowania ilościowych bądź jakościowych metod badawczych.

Istotnym osiągnięciem projekty było również nawiązane współpracy między młodymi badaczami z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, co pozwala mieć nadzieję na dalszy rozwój owocnych kontaktów między tymi jednostkami.